Μητριαρχικές κοινωνίες στον κόσμο
Υπάρχουν και στην εποχή μας ή αποτελούν παρελθόν;
Στις σύγχρονες κοινωνίες έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικά βήματα με σκοπό την επίτευξη της ισότητας των φύλων, παρόλα αυτά οι περισσότερες κοινωνίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την πατριαρχία, άλλοτε με εμφανή και άλλοτε με λανθάνοντα τρόπο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες φυλές στον κόσμο οι οποίες έχουν διατηρήσει μητριαρχική δομή (δηλαδή στηρίζονται στο στοιχείο της μητρότητας) και σύμφωνα με έρευνες τα μέλη τους χαίρουν ευημερίας και καλής κοινωνικής οργάνωσης, παρά την μεγάλη επιρροή του δυτικού πολιτισμού.
Ιστορικά, υπάρχουν αρχαιολογικές αναφορές και ευρήματα για την ύπαρξη κοινωνιών με ισότιμη αντιμετώπιση ανδρών και γυναικών στα κοινά το διάστημα του Μινωικού πολιτισμού (3200-1100 πΧ). Οι πηγές πληροφόρησης δυστυχώς είναι λιγοστές, αλλά ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες. Εντοπίζονται γυναικείες θεότητες με κυρίαρχες ιδιότητες και το γυναικείο φύλο διαθέτει εξέχουσα θέση λόγω της ικανότητας να φέρνει νέα ζωή στον κόσμο. Αυτά τα χαρακτηριστικά αποτέλεσαν απόδειξη για τους ερευνητές ότι ο Μινωικός Πολιτισμός ήταν μητριαρχική και γυναικοκρατούμενη κοινωνία, σε αντίθεση με άλλους σύγχρονους και μεταγενέστερους πολιτισμούς της, στους οποίους η θέση της γυναίκας ήταν εξαρτώμενη από άλλα μέλη για όλη της τη ζωή. Και στην Αρχαία Σπάρτη, οι γυναίκες διέθεταν επίσης σημαντική θέση στην κοινωνία, κυρίως για λόγους κρατικής πολιτικής. Είχαν πολιτικά δικαιώματα, υποχρεώσεις και ελευθερίες, όπως και οι άντρες. Παρόλο που το στοιχείο του διαχωρισμού μεταξύ ανδρών και γυναικών ήταν έντονο, με διαφορετικό τύπο εκπαίδευσης για το κάθε φύλο, η γυναίκα δεν θεωρούνταν υποδεέστερη του άνδρα.
Στις πιο σύγχρονες κοινωνίες συναντάμε δείγματα μητριαρχικών κοινωνιών;
Εξαίρεση του κανόνα αποτελούν πολιτισμοί που εντοπίζονται στα νησιά Kihnu («Νησί των γυναικών») και Manija στην Ευρώπη, τα οποία μάλιστα συμπεριλαμβάνονται στη λίστα άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Στο Kihnu, το αναφερόμενο και ως το τελευταίο μητριαρχικό νησί της Ευρώπης, από τους 350 μόνιμους κατοίκους, οι 5 είναι άνδρες. Στα συγκεκριμένα νησιά έχει υιοθετηθεί μια αυτόνομη, παραδοσιακή μορφή ζωής, η οποία διατηρήθηκε και κατά τα 50 έτη σοβιετικής κατοχής. Οι γυναίκες οι οποίες ζουν εκεί έχουν αναλάβει το σύνολο των διαδικασιών και των εργασιών του τόπου, από την διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, έως τις βαριές εργασίες και τη διατήρηση του συνόλου των παραδόσεων. Αναμένεται, λόγω του υπερτουρισμού που γνωρίζει η περιοχή το τελευταίο διάστημα, της μετανάστευσης της νέας γενιάς και της εισχώρησης του δυτικού πολιτισμού όλο και περισσότερο στη ζωή των κατοίκων, η ιδιομορφία του τόπου να εξασθενήσει και να αφομοιωθεί από την υπάρχουσα επικρατέστερη κουλτούρα. Είναι όμως εντυπωσιακό το διάστημα στο οποίο κατάφερε να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί.
Η κινεζική εθνοτική ομάδα Mosuo ή Naxi είναι η πιο διάσημη μητριαρχική κοινωνία, η οποία μετρά 40.000 μέλη. Ως αρχηγοί των διευρυμένων οικογενειών της κοινότητας εκλέγονται μόνο γυναίκες και το επίθετο της μητέρας αποτελεί το επίθετο των μελών αυτού του μητριαρχικού νοικοκυριού. Όταν ενηλικιώνεται μια κοπέλα της φυλής επιλέγει η ίδια τον/τους σύντροφο/συντρόφους της. Τα παιδιά που προκύπτουν από τους παραπάνω δεσμούς παραμένουν στην οικογένεια της γυναίκας, καθώς δεν υπάρχει κοινός βίος του ζευγαριού.
Στην Κόστα Ρίκα, τα μέλη της φυλής Bribri ελέγχονται και πάλι μόνο από γυναίκες, οι οποίες είναι και αυτές που έχουν την εξουσία σε οικογενειακά και κληρονομικά ζητήματα. Πρόκειται για έναν αυτόχθονο παγανιστικό λαό, έντονα συνδεδεμένο με την παράδοσή τους και με μεγάλη αγάπη για τη γη και τη φύση.
Στην Ινδονησία εντοπίζεται η πολυπληθέστερη μητριαρχική φυλή Minangkabau με 4.200.000 μέλη. Και εδώ το οικογενειακό όνομα της μητέρας κληροδοτείται στο παιδί. Στην πολιτική ζωή της χώρας συμμετέχουν και άντρες, αλλά ακόμα και ο αρχηγός της φυλής μπορεί να καθαιρεθεί αν δεν είναι σύμφωνες με τον τρόπο ηγεσίας του οι γυναίκες του τόπου.
Για την Ινδική φυλή Khasi είναι απαραίτητο μια γυναίκα να αποκτήσει κόρη έτσι ώστε να μπορέσει να περάσει σε αυτή την περιουσία και το οικογενειακό όνομα. Όσες δεν τα καταφέρνουν στιγματίζονται και θεωρείται ότι έτσι χάνεται η τιμή της οικογένειας. Οι άντρες της κοινότητας αναλαμβάνουν διοικητικές θέσεις, όμως δεν έχουν τη δυνατότητα να διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία.
Στη Γκάνα υπάρχει η πολυγαμική φυλή Akan, η οποία επιτρέπει κυρίως στις γυναίκες να ασχολούνται με την ηγεσία και την πολιτική. Η περιουσία και τα κληρονομικά στοιχεία και εδώ διαχειρίζονται από τις γυναίκες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι έχει καθιερωθεί ο άντρας να φροντίζει όλα τα μέλη και των θηλυκών συγγενών τους (αδερφές, ξαδέρφες). Έτσι, αποτελεί πιο σύνηθες ένας άντρας να παρέχει βοήθεια στην αδερφή του και την οικογένεια της, παρά στην την δική του οικογένεια όταν το παιδί του είναι αγόρι!
Όταν αναλογιζόμαστε πώς μοιάζει μια μητριαρχική κοινωνία, πρώτο πράγμα που έρχεται στο νου μας είναι οι φυλές των Αμαζόνων για τις οποίες έχουν γίνει πολλές αναφορές κυρίως λόγω της προβολής τους στη μεγάλη οθόνη. Η εικόνα των εχθρικών ομάδων επιτιθέμενων γυναικών απέχει από την πραγματικότητα. Το χωριό Umoja Usao αποτελεί χώρος-καταφύγιο για κατατρεγμένες γυναίκες της Κένυας οι οποίες κατάφεραν να ξεφύγουν από πολύ δύσκολες οικογενειακές καταστάσεις και συνέταξαν μια ομάδα για την προστασία τους από τους άντρες. Ονομάζονται Αμαζόνες και έχουν διαμορφώσει την κοινότητα τους μόλις το 1990.
Το θηλυκό γένος μέχρι και σήμερα σε πολλές κοινωνίες αντιμετωπίζονται ως υποδεέστερο, λόγω νοσηρών αντιλήψεων, κατάλοιπα της πατριαρχίας και της ελλιπούς παιδείας. Μελέτες έδειξαν ότι οι γυναίκες των μητριαρχικών κοινωνιών του σήμερα έχουν δημιουργήσει σταθερές δομές οργάνωσης με αυτονομία των μελών τους, χαμηλότερα επίπεδα βίας και μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν κάποια χρόνια πάθηση παγκοσμίως. Τα χαρακτηριστικά τους θα έπρεπε να μελετηθούν παραπάνω.
ΠΗΓΕΣ
Athens Voice. (2021, December 29). Η τελευταία μητριαρχική κοινωνία στην Ευρώπη. Ανακτήθηκε από: https://www.athensvoice.gr/epikairotita/diethni/727565/i-teleytaia-mitriarhiki-koinonia-stin-eyropi/
Carol, L. (1979). Matriarchy study group papers. σ. 74-81.
In2life. (χ.χ.). Μητριαρχικές κοινωνίες: 5 σύγχρονα παραδείγματα. Ανακτήθηκε από: https://www.in2life.gr/features/notes/article/353245/mhtriarhikes-koinonies-5-syghrona-paradeigmata.html
Lifo. (χ.χ.). Εκεί που κυβερνούν ακόμα οι γυναίκες: Η τελευταία μητριαρχία της Ευρώπης σε φωτογραφίες. Ανακτήθηκε από: https://www.lifo.gr/culture/photography/ekei-poy-kybernoyn-akoma-oi-gynaikes-i-teleytaia-mitriarhia-tis-eyropis-se
Normes. (χ.χ.). Η υπάρχουσα μητριαρχία. Ανακτήθηκε από: https://normes.gr/i-yparkti-mitriarchia/
Ρέθεμνος. (2023, Μάιος). Πατριαρχία ή μητριαρχία; Ανακτήθηκε από: https://rethnea.gr/patriarchia-i-mitriarchia/
Τα Μωβ. (2016, Ιούνιος). Ένας φωτογράφος αποκαλύπτει τις μητριαρχικές κοινωνίες ανά τον κόσμο. Ανακτήθηκε από : https://tomov.gr/2016/06/23/enas-fotografos-apokalyptei-tis-mitriarchikes-koinonies-ana-ton/
Ακαδημία Κύπρου. (2022, Μάρτιος). Τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο ρόλος των γυναικών στις μητριαρχικές κοινωνίες. Ανακτήθηκε από: https://aca-cy.org/wp-content/uploads/2022/03/101-115.pdf
αθηΝΕΑ. (2023, Φεβρουάριος). Εκεί που οι γυναίκες έχουν τον πρώτο λόγο. Ανακτήθηκε από: https://a8inea.com/eki-pou-i-gynekes-echoun-ton-proto-logo/
 |
|